Een Energieprestatiecertificaat is verplicht bij verkoop of verhuur van bestaande woongebouwen. Indien het woongebouw onderverdeeld kan worden in verschillende wooneenheden (woningen, appartementen en/of studio's) dan is een apart EPC per wooneenheid verplicht. Studentenhuizen met een gezamenlijke woon- en badkamer zijn een uitzondering op deze regel en moeten wel als compleet woongebouw gezien worden.

Er zijn een aantal uitzonderingen op bovengenoemde regel. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van schenking of gerechtelijke onteigening, is een EPC niet wettelijk verplicht. Daarnaast hoeven woningen zonder verwarming (met melding van notaris) en onbewoonbaar verklaarde woningen niet over een EPC te beschikken. Vakantiewoningen waarbij sprake is van een huurovereenkomst van minder dan 2 maanden, zijn niet verplicht over een EPC te beschikken.

Wanneer een woning over een niet-residentieel gedeelte beschikt, zoals bijvoorbeeld een winkel, dan moet enkel voor het residentiele gedeelte een EPC gemaakt worden. Wanneer het niet-residentiele gedeelte kleiner is dan het residentiele gedeelte is, kleiner is dan 800 m3 en binnen het beschermde volume valt dan mag ook het niet-residentiele gedeelte bij het EPC betrokken worden.

Een Energieprestatiecertificaat zorgt er voor dat de consument in een enkele oogopslag informatie krijgt over het energieverbruik van een woning. Bij de aankoop van een woning is het belangrijk om te letten op het energieverbruik, aangezien deze kosten van huis tot huis sterk kunnen verschillen.

De consument kan echter niet inschatten hoe het met de energiekwaliteit van de woning gesteld is. Daarom bestaat er nu sinds kort het Energieprestatiecertificaat. Het Energieprestatiecertificaat verschaft belangstellenden betrouwbare informatie over de energiekwaliteit van de woning waar zij interesse in hebben. De uitkomst van het Energie Prestatie Certificaat (EPC) kan de consument meenemen in de beslissing tot het kopen of huren van een woning. Andersom geldt dat de eigenaar van een woning verplicht is om de bij verkoop of verhuur van een woning over een geldig Energieprestatiecertificaat te beschikken. Wanneer men deze niet heeft, wordt een administratieve geldboete van maximaal € 5000,- geriskeerd.